Menu:

Nadgodziny w pracy – wydajność i wynagrodzenie a Kodeks Pracy

W zależności od roli w firmie nadgodziny niosą za sobą wiele skojarzeń, zarówno pozytywnych, jak i negatywnych. Pracodawcy zakładają często, że dzięki nadgodzinom pracownicy będą w krótszym czasie osiągać cele biznesowe. Pracownicy natomiast mają nadzieję, że w ten sposób mogą wpłynąć na swoje wynagrodzenie czy potencjalny awans w firmie. Jednak to, co wydaje się być korzyścią dla pracodawcy i sukcesem pracownika, ma też swoją mroczną stronę, ponieważ dodatkowy czas spędzany w pracy, negatywnie wpływają na koncentrację, a tym samym na produktywność i efektywność twojego zespołu. A wśród wypalonych przez pandemię pracowników coraz częściej słyszy się o tzw. quiet quitting, czyli koncepcji, która zakłada, żeby nie robić nic ponad ustalone w umowie obowiązki i 8 godzin. Jak jest naprawdę?

Nadgodziny a praca
Jak powinno wyglądać wynagrodzenie za nadgodziny według prawa pracy? Za każdą godzinę pracy nadliczbowej przysługuje dodatek za nadgodziny bądź czas wolny w ilości przepracowanych nadgodzin.

Czym są nadgodziny?

Według definicji zawartej w Kodeksie Pracy, jako nadgodziny należy rozumieć pracę wykonywaną ponad obowiązujące pracownika normy czasu pracy. Praca w godzinach przekraczających ustalony w umowie wymiar czasu jest dopuszczalna w dwóch przypadkach:

  • w razie konieczności prowadzenia akcji ratowniczej w celu ochrony życia lub zdrowia ludzkiego, ochrony mienia lub środowiska albo usunięcia awarii;
  • w razie szczególnych potrzeb pracodawcy.

Czym zatem są te szczególne potrzeby?

Prawo tego nie określa, więc każdy przypadek podlega indywidualnej ocenie, ale zazwyczaj chodzi o takie sytuacje, jak na przykład konieczność zapewnienia ciągłości działalności firmy (np. z powodu zachorowania innego pracownika) lub kiedy jest nagła potrzeba wykonania ważnego zadania (np. dużego zlecenia). W praktyce jednak na rynku pracy w Polsce dość często występuje smutna praktyka, w której pracownik wyrabia nadgodziny nie w ramach sytuacji wyjątkowej, a jako czas dodatkowy, w którym „dopina” tematy, na które nie miał czasu w regulaminowym czasie pracy.

Nadgodziny ile płatne?

Każdy pracodawca musi pamiętać, że pracownikowi za przepracowane nadgodziny przysługuje rekompensata w postaci czasu wolnego lub dodatku do wynagrodzenia. Nadgodziny w Kodeksie Pracy zostały określone w art. 151.


Art. 151(1) Kodeksu Pracy mówi, że:

„1. Za pracę w godzinach nadliczbowych, oprócz normalnego wynagrodzenia, przysługuje dodatek w wysokości:
1. 100% wynagrodzenia – za pracę w godzinach nadliczbowych przypadających:
a) w nocy;
b) w niedzielę i święta niebędące dla pracownika dniami pracy, zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy;
c) w dniu wolnym od pracy udzielonym pracownikowi w zamian za pracę w niedzielę lub w święto, zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy.
2. 50% wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych przypadających w każdym innym dniu niż określony w pkt 1”. 


Za normalne wynagrodzenie, o którym mówi KP, przyjmuje się takie, które pracownik otrzymuje stale i systematycznie.

Należy także pamiętać, że nadgodziny rozliczane jako czas wolny, zgodnie z Kodeksem Pracy są rozliczane różnie, w zależności od tego, czy wychodzą z inicjatywy pracownika, czy potrzeby pracodawcy. Jeśli był to:

  • pracownik, wtedy czas wolny wynosi tyle, co przepracowane nadgodziny (100%);
  • pracodawca, wtedy czas wolny wynosi o połowę więcej niż wymiar nadgodzin (150%).

Nadgodziny w pracy a koncentracja i wydajność pracowników

Rozwój technologii usprawnił m.in. sposób komunikowania się, uczenia i wywiązywania ze służbowych obowiązków. Jednak wygoda błyskawicznego postępu na miarę XXI wieku, niesie również ze sobą ryzyko regresu zdolności poznawczych, wśród których znajdują się:

  • pamięć,
  • uwaga (koncentracja uwagi),
  • funkcje wykonawcze.

Cenne narzędzia adaptacji ukształtowane na drodze ewolucji, pozwalają rejestrować i na nowo przywoływać zdobyte informacje. Ich kodowanie, przechowywanie i wydobywanie sprawia, że pracownicy skutecznie selekcjonują bodźce z otoczenia, koncentrują się na swoich zadaniach i późniejszych wynikach.

Jednak co się stanie, jeśli nadmiar pracy naruszy zdrowie twoich pracowników? Gorsza pamięć i towarzysząca jej słabsza koncentracja, wpływają negatywnie na wydajność i produktywność.


„[wydajny pracownik] przynoszący znaczne zyski lub efekty w stosunku do włożonej pracy, poniesionych kosztów”


Kolejne argumenty przeciwko przepracowywaniu się przynoszą również inne badania. W czasie I Wojny Światowej w Wielkiej Brytanii do produkcji pocisków artyleryjskich zatrudniono w większości kobiety. Kobiety te otrzymywały wynagrodzenie za wykonaną pracę w systemie akordowym, w związku z czym, żeby zarobić więcej, miały bardzo długi tydzień pracy. Mimo że pracownice były w stanie zwiększyć produkcję pocisków, pracując dłużej, działo się tak jedynie do pewnego momentu. Kiedy czas pracy stał się zbyt długi, dodatkowe godziny pracy nie przekładały się na większą wydajność, a wręcz przeciwnie – mogły obniżać wydajność z powodu zmęczenia i wyczerpania pracownic. Innymi słowy, gdyby relacja między godzinami pracy a produktywnością pracownic była przedstawiona na wykresie, to układałaby się w kształt odwróconej litery U.

Powyższa historia została opisana przez Johna Pencavela w publikacji „Productivity of Working Hours” z 2015 roku, gdzie badał relacje między dłuższym czasem pracy a wydajnością pracowników. Mimo iż opisany przykład jest sprzed ponad 100 lat, to zasadne wydaje się pytanie, czy podobne relacje między produktywnością a ilością roboczogodzin w tygodniu pracy zachodzą w dzisiejszych realiach.

Na drugiej stronie spektrum dyskusji o wpływie nadgodzin na wydajność pracowników pozycjonują się badania 4 Day Week Global Foundation, towarzyszące wprowadzeniu pilotażowego programu 4-dniowego dnia pracy. 4 Day Week Global Foundation to „koalicja non-profit złożona z liderów biznesu, strategów społecznych, projektantów i liderów myśli” działająca na terenie Stanów Zjednoczonych, Wielkiej Brytanii i Irlandii, która inwestuje w przejście na skrócone godziny pracy. Ogólne wyniki badań pokazują, że:


„Prawie każda organizacja, która wzięła udział w pilotażowym programie, będzie kontynuowała 4-dniowy tydzień pracy po zakończeniu testów, przy czym 91% jest zdecydowane kontynuować bądź planuje kontynuację, a kolejne 4% skłania się ku kontynuacji. Tylko 4% uczestników zdecydowanie rezygnuje z kontynuacji”.


Podobne programy pilotażowe są testowane w innych krajach OECD, m.in. Japonii, Nowej Zelandii czy Finlandii.

Praca w nadgodzinach nadliczbowych a wydajność

Nieważne, czy twój pracownik wykonuje pracę w trybie zdalnym, stacjonarnym czy hybrydowym. Jej nadmiar może naruszyć sprawność umysłu, który warunkuje m.in. przewagę w biznesie, lepsze budowanie relacji z partnerami czy szybsze podejmowanie ważnych dla przedsiębiorstwa decyzji.


62% ankietowanych odczuwa dolegliwości związane z przepracowaniem, a 45% przyznaje, że [nadgodziny] ujemnie wpływają na ich poziom koncentracji.


Zmęczenie i stres wpływają na spadek funkcjonowania umysłowego w wyniku deficytów uwagi, a to sprawia, że zakłóceniu ulega selekcja i przetwarzanie informacji. Nadgodziny spędzone w pracy, które pozornie mają przynosić zysk, mogą być stratą dla pracodawcy w wyniku nieprawidłowo przetwarzanych przez pracownika informacji, spadku wydajności fizycznej i psychicznej.

Badanie University College London wykazało, że istnieje związek między nadgodzinami firmowymi a zwiększonym ryzykiem wystąpienia chorób. Wiąże się to z niedyspozycją i dłuższą nieobecnością pracownika (zwolnienia lekarskie). Wydłużony o 3 lub większą ilość godzin tydzień pracy, aż o 60 proc. zwiększa prawdopodobieństwo wystąpienia choroby niedokrwiennej serca.

Nadgodziny - ile płatne, jak określa to kodeks pracy?

Nadgodziny w pracy, jak znaleźć balans pomiędzy pracą a życiem? Zgodnie z regulaminem pracy, pracownikowi przysługuje dodatek za pracę w godzinach nadliczbowych. Dodatek ten różni się w zależności od sytuacji, co dokładnie jest opisane w Kodeksie Pracy.

Jak zmniejszyć ilość pracy w godzinach nadliczbowych?

Skoro długie nadgodziny w rzeczywistości zmniejszają produktywność i motywację pracowników, to co może zrobić pracodawca, żeby to poprawić?

Nowe badania dotyczące medytacji i treningów uważności, przeprowadzone m.in. przez naukowców z Case Western Reserve University, wskazują, że włączanie technik mindfulness do kultury korporacji nie tylko poprawia koncentrację pracowników, ale także ich zdolność do radzenia sobie ze stresem i umiejętności interoperacyjne (związane ze współpracą z resztą pracowników). 

Naukowcy z University of the Sunshine Coast w Australii opublikowali w czasopiśmie „Nature” wyniki badań dotyczących wpływu mindfulness na zdolność koncentracji. Randomizowane, kontrolowane badanie 81 zdrowych dorosłych osób po 60. roku życia trwało 8 tygodni, a wyniki były analizowane zarówno bezpośrednio po zakończeniu programu, jak i po upływie sześciu miesięcy. Eksperyment wykazał, że osoby, które praktykowały mindfulness, odnotowały poprawę w zdolności koncentracji, która utrzymywała się nawet po sześciu miesiącach. Badacze zauważyli również zmiany w fizjologii mózgu, które korelowały z poprawą koncentracji. 

Istnieje zatem bezpośrednie powiązanie między takimi aktywnościami, jak medytacja (oraz niektóre nurty jogi) i lepsze samopoczucie oraz skupienie pracowników. Na platformie kafeteryjnej Mediocver Benefits twoja firma może zaproponować swoim pracownikom wiele gotowych rozwiązań tego typu.

Na platformie Medicover Benefits znajdziesz mnóstwo pomysłów i inspiracji dotyczących aktywności wspierających zdrowie fizyczne i komfort psychiczny, a także artykuły o obszarze mindfulness, bezcenne porady i wskazówki dotyczące stylu życia. Ale nie tylko:

  • platforma Legimi oferująca subskrypcję tysięcy e-booków i audiobooków w abonamencie; czytanie i słuchanie bez limitu (trening umysłu dzięki poradnikom psychologicznym);
  • vouchery od Diet & Training by Ann, czyli zdrowy i szczęśliwy styl życia kształtowany dzięki odpowiedniej diecie, treningowi i codziennej dawce najlepszej motywacji;

W kategorii rekreacji – vouchery turystyczne na aktywny i niezbędny wypoczynek od partnerów z branży turystycznej:

  • Traveligo,
  • Club Med,
  • Wakacje.pl;

W kategorii relaksacyjnej: idealny sposób na odprężenie ciała i umysłu oraz świetna zabawa, dzięki Wirtualnej Rzeczywistości z naszym partnerem InGame.

Bibliografia

  1. https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU19740240141/U/D19740141Lj.pdf
  2. Productivity of Working Hours, J.Pencavel
  3. https://www.pulshr.pl/zarzadzanie/praca-w-nadgodzinach-efektywnosc-nadgodziny-zmora-pracownikow,42149.html
  4. Mindfulness as a Disruptive Approach to Leader Development, B.Yeganeh, D.Good
  5. Embodied teaching and learning : exploring the mindfulness-nature-wellbeing connection, S.Truong
Opublikowano:
Powiązane artykuły:

Interesuje Cię nasza oferta? Chcesz wiedzieć więcej?

Zostaw nam swoje dane, a skontaktujemy się z Tobą jak najszybciej.

Opowiemy Ci o naszym systemie i o tym, jak możemy dopasować ofertę do Twoich potrzeb i wymagań.

    Pokaż
    Pokaż
    Pokaż

    Informacja o przetwarzaniu danych osobowych Pokaż

    Copyright © 2024 Medicover Benefits Sp. z o.o.
    Znajdź nas na: