Zdrowie psychiczne Twoich pracowników
Kompleksowa opieka psychologiczna dla pracowników. Dowiedz się więcej o rozwiązaniach, jakie oferuje Medicover w zakresie wellbeingu i zdrowia psychicznego.
Sprawdź naszą ofertęPracoholizm to forma uzależnienia, która objawia się utratą równowagi między życiem zawodowym a prywatnym. Jednocześnie nie każdą osobę zaangażowaną w wykonywanie obowiązków nazwiemy pracoholikiem. Jak dobrze zdefiniować i zidentyfikować ten problem? Jak firma może zapobiegać uzależnieniu od pracy wśród swoich pracowników?
Termin pracoholizm został stworzony w 1971 r. przez psychologa Wayne’a Oatesa, który opisał go jako „przymus lub niekontrolowaną potrzebę nieustannej pracy”. Od tego czasu podejmowano liczne próby nowego zdefiniowania pracoholizmu, np. jako uzależnienia od pracy, patologii, wzorca zachowania, który utrzymuje się w wielu środowiskach pracy.
Kluczowe podobieństwa między tymi definicjami obejmują następujące elementy:
Należy podkreślić, że pracoholizm nie powinien być mylony ze spędzaniem nadmiernej ilości czasu w pracy.
Czym różnią się osoby, które po prostu dużo pracują od pracoholików? Istotny jest poziom kontroli zachowania – osoby zaangażowane w pracę cenią ją i wkładają w nią dużo wysiłku. Jednocześnie mają umiejętność odcinania się od obowiązków zawodowych, nie przedkładają ich nad relacje z rodziną czy przyjaciółmi, istotne są dla nich: zdrowie, wypoczynek, pasje, życie towarzyskie. Zwykle są w stanie zachować balans między pracą a sferą prywatną, pracoholicy tracą tę umiejętność i poza brakiem równowagi, brakuje im też trzeźwego spojrzenia na sytuację. Pracoholik bagatelizuje lub wręcz wypiera istnienie uzależnienia. Nie szuka pomocy, nie wprowadza zmian, co powoduje narastające trudności, problemy zdrowotne – emocjonalne, psychiczne i fizyczne.
Pracoholizm nie jest synonimem zaangażowania w pracę. Jednocześnie trudność stanowi fakt, że jest uzależnieniem społecznie akceptowanym, a sami uzależnieni często przez długi czas nie zdają sobie sprawy z problemu i bardzo rzadko zgłaszają się po pomoc do specjalisty. Jeśli do tego dojdzie, robią to przede wszystkim z powodu narastających problemów zdrowotnych, wynikających z przemęczenia lub po wpływem nacisku członków rodziny. W dalszej perspektywie, niełatwe okazuje się także znalezienie czasu na terapię.
Pracoholizm wpływa negatywnie na różne aspekty życia osoby uzależnionej, ale skutki odczuwa również jej otoczenie. Energia i czas poświęcane w nadmiarze na sprawy zawodowe, ciągłe przebywanie w pracy (lub nieustanne przynoszenie pracy do domu) odbijają się na zdrowiu.
Pracoholik nie śpi dobrze, nie regeneruje się, często bywa rozdrażniony, cierpi na bóle głowy, żołądka i inne dolegliwości psychosomatyczne związane z nadmiernym stresem. Przewlekłe zmęczenie i kłopoty zdrowotne skutkują spadkiem motywacji. Rezygnacja z życia prywatnego i zaniedbywanie relacji z rodziną i przyjaciółmi prowadzi do poczucia izolacji i osamotnienia. Finalnie – osoba uzależniona od pracy wypala się i mimo godzin spędzanych przed komputerem, przestaje być efektywna – traci poczucie zadowolenia z pracy, a jej życie prywatne traci na jakości. Wraz z obniżeniem produktywności rośnie jej absencja w pracy. Dlatego skutki tej choroby dotykają także pracodawców.
Jak wyglądałaby lista objawów pracoholizmu? Główne symptomy to m.in.:
Praca w nadmiarze
Pracoholicy pracują dłużej niż wymagają tego ich obowiązki, rezygnują z czasu wolnego, hobby, wakacji.
Obsesja na punkcie pracy
Osoby uzależnione myślą o pracy przez większość czasu, a gdy nie są nią zajęte, odczuwają niepokój i wyrzuty sumienia.
Nieumiejętność odpoczynku
Pracoholicy często mają trudności ze znalezieniem czasu na odpoczynek, pracują długie godziny bez przerwy.
Zaburzony work-life balance
Praca staje się najważniejszą rzeczą w życiu.
Problemy zdrowotne
Zarówno fizyczne, jak i psychiczne: chroniczne zmęczenie, bezsenność, bóle głowy, przygnębienie, brak zadowolenia z życia.
Kłopoty w relacjach z innymi
Związane z utrzymywaniem zdrowych i satysfakcjonujących więzi z innymi ludźmi. Pracoholik nie angażuje się w relacje, czas i energię poświęca głównie na pracę.
Przesadne poświęcenie pracy może w głowie pracownika być sposobem na załatwienie wszystkich spraw i większą produktywność, ale w istocie działa dokładnie odwrotnie.
Trzeba przyznać, że żyjemy w czasach, które sprzyjają rozwijaniu się uzależnienia od pracy. Modele hybrydowe, możliwość działania na odległość, rozwój technologii, stały dostęp do środków komunikacji korzystne w innych kontekstach, w przypadku pracoholizmu – mogą okazać się pułapką i tworzyć środowisko umożliwiające nieustanne zajmowanie się sprawami zawodowymi.
Oprócz tego mogą występować czynniki pogłębiające problem: wysokie wymagania, nieustanna presja wykonywania zadań szybko i skutecznie, brak stabilizacji zatrudnienia, wymuszane przez przełożonych nadgodziny czy oczekiwanie dostępności poza godzinami pracy, niezdrowa rywalizacja.
Bardzo ważne jest więc, by firma stworzyła kulturę i środowisko promujące równowagę między życiem zawodowym i prywatnym. Kluczowy element to polityka zachęcająca do pracy nie więcej niż określoną liczbę godzin w ciągu jednego dnia i nie więcej niż określoną liczbę dni w danym tygodniu, chyba że istnieją wyjątkowe okoliczności uzasadniające tymczasową potrzebę dłuższego czasu pracy. Pracodawca powinien dążyć do tego, aby żaden pracownik nie pracował w nadgodzinach w sposób regularny lub stały. Wszyscy pracownicy powinni korzystać z przerw na odpoczynek i pełnego corocznego urlopu wypoczynkowego.
Aby utrzymać zdrowe środowisko pracy dla swoich pracowników, pracodawca powinien:
Konsultacje psychologiczne, coaching lub mentoring pomogą pracownikom zarządzać zaburzonym stosunkiem do pracy. A jeśli niezbędne jest rozpoczęcie terapii, pracodawca wykaże się elastycznością, jeśli chodzi o godziny pracy. Będzie też wspierał powrót do zrównoważonego trybu życia z czasem poświęcanym na odpoczynek i regenerację. Programy zdrowia i wellness, pakiety sportowe, które dają szeroki wybór zajęć typowo sportowych, ale też jogi czy medytacji, pomogą pracownikom oderwać się od pracy, odprężyć się, zrelaksować i zredukować stres. To także dobre okoliczności, by spędzić czas ze znajomymi lub z rodziną.
W zależności od okoliczności, pracoholizm może być diagnozowany przez psychologa, psychiatrę, psychoterapeutę albo wstępnie przez lekarza pierwszego kontaktu, który skieruje pacjenta na konsultacje psychologiczną. Podstawą diagnozy jest wywiad i analiza różnych czynników, wspierane innymi narzędziami diagnostycznymi, jak specjalne kwestionariusze.
Test na pracoholizm pomaga w określeniu, czy dana osoba ma skłonność do tego uzależnienia lub czy widać już jakieś symptomy problemu. Są w pewnym zakresie użyteczne, ponieważ pozwalają na samodzielne zidentyfikowanie niektórych objawów i mogą zmobilizować do szukania pomocy u specjalisty, jeżeli okaże się, że wynik testu wskazuje na uzależnienie od pracy. Warto pamiętać, że ankiety dostępne w Internecie nie są narzędziem diagnostycznym i nie zastąpią specjalistycznej oceny, a jedynie stanowią narzędzie pomocnicze. Jeśli podejrzewasz u siebie pracoholizm, skontaktuj się z lekarzem lub umów się na konsultację psychologiczną.
Sposoby leczenia pracoholizmu obejmują podejścia terapeutyczne, których celem jest pomoc osobie zależnej od pracy w uczeniu się radzenia sobie ze stresem i odzyskaniu równowagi między pracą a życiem prywatnym. Pracoholik identyfikuje negatywne myśli i zachowania, zmienia przekonania, nawyki i wprowadza pozytywne strategie radzenia sobie z problemem.
Leczenie farmakologiczne stosowane jest w przypadku występowania zaburzeń towarzyszących pracoholizmowi. Osoby uzależnione od pracy podejmują terapię indywidualną lub grupową.
W odzyskaniu kontroli nad swoim czasem i energią mogą pomóc też dodatkowe aktywności, a jedną z najskuteczniejszych stanowi aktywność fizyczna.
Regularna aktywność fizyczna pomaga zmniejszyć poziom stresu, poprawia nastrój i samoocenę. Jest doskonałą formą relaksu i odpoczynku. Oczywiście sport, joga czy pójście na basen nie wyleczą pracoholizmu, ale wpłyną na poprawę kondycji psychicznej. Czas przeznaczony na rekreację to oderwanie od pracy wypełnione działaniem sprzyjającym dobrostanowi.
Benefity pozafinansowe w postaci pakietów sportowych to ważna składowa wsparcia oferowanego przez pracodawcę. Coraz więcej firm do zakresu benefitów włącza nie tylko możliwość wejścia do klubów sportowych, ale też dostęp do wiedzy dietetyków i profesjonalnych programów zdrowotnych, także opiekę coacha lub psychologa.
Zostaw nam swoje dane, a skontaktujemy się z Tobą jak najszybciej.
Opowiemy Ci o naszym systemie i o tym, jak możemy dopasować ofertę do Twoich potrzeb i wymagań.