Asertywność w pracy – jak być asertywnym w pracy zawodowej?

Czym jest asertywność?

Asertywność w potocznym rozumieniu jest odbierana często błędnie, jako synonim mówienia ‘nie’. Jednak prawidłowa definicja jest inna i dotyczy wyrażania własnego zdania bez żadnych obaw, przy jednoczesnym poszanowaniu innych osób. Nie zawsze jest ona związana z tym, aby odmawiać. Równie dobrze może przejawiać się w sytuacjach, w których trzeba poprzeć pewną opinię, przyznać rację, czy podjąć decyzję. Asertywność to umiejętność związana z komunikowaniem się, ale także z pewnością siebie, stawianiem granic oraz szacunkiem dla innych osób i opinii.

Bycie asertywnym jest podstawą do budowania zdrowych i długotrwałych relacji, a mimo to znaczna część osób nie przykłada do rozwijania tej umiejętności wystarczającej uwagi. Przejawianie zachowań asertywnych w pracy bywa szczególnie trudne, gdyż nakładają się tutaj dodatkowo zależności zawodowe, które mogą powodować obawę przed bezpośrednim wyrażaniem własnego zdania.

Jak być asertywnym w pracy – przykłady

Chcąc działać asertywnie w kontaktach zawodowych, warto zwrócić uwagę na kilka przykładowych sytuacji, aby lepiej zrozumieć wartość postawy asertywnej.

TOP 4 przykłady asertywności w miejscu pracy

1. W sytuacji spotkania się z odmienną opinią rozmówcy, warto odpowiedzieć na nią, używając konkretnych argumentów. Rozmowa oparta o sprawy merytoryczne, nie emocje, jest przejawem asertywnego zachowania. Sprawdza się to zarówno w kontakcie ze współpracownikami, jak i przełożonym.
2. Jeśli ma się do czynienia z osobą, która podczas rozmowy wykazuje się słowną agresją, warto wyciszyć te emocje. Prowadzenie dyskusji przy takim podejściu nie przyniesie efektu, dlatego też trzeba poinformować drugą stronę, aby nie podnosiła głosu i spokojnie, merytorycznie prowadziła rozmowę. W momencie, gdy nie jest ona na to gotowa, warto odejść i wrócić do rozmowy po czasie.
3. Podczas rozmowy warto także używać zwrotów: „moje zdanie jest takie”, „moim zdaniem”, „rozumiem twoją opinię”, „proponuję inne podejście”. Daje to odpowiednią perspektywę odbiorcy, pozwalając mu dostrzec, że nie neguje się jego opinii, tylko przedstawia się własną, która może być odmienna.
4. Jeśli na asertywną odpowiedź, druga strona reaguje brakiem zrozumienia i atakuje rozmówcę lub wycofuje się z dalszego dialogu, warto zwrócić uwagę na to, że posiadanie odmiennego zdania nie jest niczym złym, a rozmowa na temat różnych punktów widzenia może przynieść realne wartości.

Co daje asertywność w pracy? Asertywność nie jest wrodzona i należy się jej nauczyć. Wiara we własne przekonania, akceptowanie swoich myśli pozwala bronić swojego zdania. Natomiast zbyt emocjonalne podejście może być przeszkodą w codziennej pracy.

Asertywność w pracy jest istotna niezależnie od stanowiska, na którym się pracuje. Dotyczy zarówno pracowników będących częścią zespołów, jak i menedżerów. Szczególnie dla osób na stanowiskach kierowniczych ważne jest, aby potrafiły asertywnie wyrażać swoje zdanie, gdyż jest to podstawą do zagwarantowania odpowiedniej organizacji pracy zespołu, dyscypliny, a jednocześnie zapewnienia angażującej atmosfery pracy. Menedżer musi potrafić znaleźć złoty środek między celami firmy a potrzebami pracowników. Umiejętność właściwego dobierania komunikatów i przekazywania opinii jest tutaj bardzo pomocna.

Postawa asertywna a udzielanie feedbacku

Udzielanie informacji zwrotnej w ramach systemu ocen, czy działań rozwojowych dla pracowników, jest jednym z większych sprawdzianów dla umiejętności menedżera związanych z asertywnością. Warto pamiętać o kilku zasadach:

• feedback powinien dotyczyć zachowań, nie oceny cech danej osoby;
• udzielając informacji zwrotnej warto oddzielić merytorykę od emocji i skoncentrować się na obiektywnych wskaźnikach;
• przyjmowanie feedbacku może być trudne dla drugiej strony, dlatego też trzeba pozostawić przestrzeń na jej zdanie i opinię;
• przy negatywnych wynikach pracy, menedżer powinien koncentrować się na szukaniu rozwiązań, a nie na obarczaniu winą cech czy osobowości pracownika.

Cechy zachowania asertywnego pracownika

Warto pamiętać, że asertywność jest umiejętnością, którą się nabywa. Niektórzy, wchodząc w dorosłe życie, potrafią wykazywać zachowania asertywne dzięki doświadczeniom z okresu dzieciństwa, inni dopiero będą zdobywać takie kompetencje. Na pewno w asertywności pomagają rozwinięte zdolności komunikacyjne, empatia, opanowanie i umiejętność dokonywania oceny sytuacji „na chłodno”. Dodatkowo osoby asertywne są bardziej niezależnie i potrafią wyznaczać granice.

Jakie zachowanie jest asertywne? Prawo do własnego zdania, poczucie własnej wartości, to elementy, które można wpisać do zestawu cech asertywnego pracownika.

Jak trenować asertywność – kiedy powiedzieć „nie”

Kiedy warto powiedzieć „nie”? Asertywność powinno się rozwijać i ćwiczyć. Można skorzystać ze wsparcia w trakcie treningów asertywności, pracując z terapeutami, psychologami lub korzystając z webinariów oraz treningów online. Przede wszystkim ważne jest poznanie swoich granic oraz reakcji na zachowania i słowa innych osób. Dzięki temu można wypracować odpowiedni sposób reagowania na trudne sytuacje.

Ważne jest zarówno zdobycie umiejętności asertywnego udzielania informacji, jak i przyjmowania ich od innych. Przepływ komunikacji w obydwie strony bywa trudny, zwłaszcza dla osób, które są przyzwyczajone do nacechowanej emocjami wymiany opinii, lub które są wycofane. Kiedy po drugiej stronie pojawi się asertywny odbiorca, który będzie wyrażał swoje zdanie z poszanowaniem granic i pytał drugą osobę o opinię, może to być dla niej sytuacja nowa, w której będzie musiała się odnaleźć.

Praktyka asertywności powinna być jednym z ważniejszych elementów związanych z dbaniem o rozwój menedżerów i ich zespołów. Dzięki wypracowaniu podejścia do komunikacji opartego na szczerości, otwartości, a jednocześnie wyzbyciu się zachowań agresywnych i pasywnych, można wnieść działanie zespołów na dużo wyższy poziom i osiągać lepsze wyniki biznesowe.

Brak asertywności w pracy – skutki

Osoby, które nie potrafią zachowywać się asertywnie w miejscu pracy, niejednokrotnie doświadczają nawarstwiających się trudności w komunikacji i w relacjach z innymi. Jeśli wykazują się bierną i wycofaną postawą, mają trudności w otrzymaniu tego, co jest dla nich ważne.

Z kolei na poziomie menedżerskim powoduje to liczne problemy z egzekwowaniem realizacji zadań w zespole czy organizacji pracy. Z kolei przy zachowaniach na drugim krańcu kontinuum, czyli agresywnych, negatywnie wpływa się na relacje w zespole, atmosferę oraz długotrwałą współpracę – dotyczy to zarówno kontaktów na linii przełożony-podwładny, jak i działań w ramach zespołu.

Dowiedz się więcej:

Asertywność w pracy menedżera

https://ruj.uj.edu.pl/xmlui/handle/item/297035

Asertywność jako wskaźnik spójności wybranych grup zawodowych

http://www.humanum.org.pl/images/Prosopon/Prosopon_2_2013.pdf#page=65

Skuteczna komunikacja interpersonalna w pracy

https://edukacjaustawicznadoroslych.itee.radom.pl/pliki/2010/edu_3_2010.pdf#page=46