Ergonomia ma ogromny wpływ na zdrowie i długość życia. Dobre praktyki ergonomiczne w miejscu pracy i codziennym życiu pomagają zmniejszyć ryzyko wielu chorób, poprawiają komfort, redukują stres i przyczyniają się do ogólnego dobrego samopoczucia i bardziej satysfakcjonującego i długiego życia.
Ergonomia to nauka zajmująca się dostosowaniem warunków pracy i otoczenia do możliwości oraz ograniczeń ludzkiego ciała i psychiki. Jej celem jest zwiększenie komfortu, efektywności i bezpieczeństwa użytkowników w codziennych czynnościach, zarówno w pracy, jak i w życiu codziennym. Ergonomia łączy wiedzę z różnych dziedzin, takich jak anatomia, fizjologia, psychologia, inżynieria i projektowanie, aby stworzyć optymalne warunki dla ludzi.
Ergonomiczny styl pracy i życia odgrywa kluczową rolę w utrzymaniu zdrowia, komfortu oraz długowieczności. Dzięki odpowiednim praktykom możemy zmniejszyć ryzyko wielu chorób przewlekłych, poprawić zdrowie psychiczne i fizyczne, a tym samym cieszyć się dłuższym i bardziej satysfakcjonującym życiem. Właściwy dobór tego co nas otacza, ruch i regeneracja to kluczowe aspekty. Praktykowanie ergonomii może wpływać na dłuższe życie w lepszym zdrowiu na wiele sposobów.
Współczesne, zdominowane przez biura środowisko pracy prowadzi do wielu problemów zdrowotnych, szczególnie w zakresie kręgosłupa, nadgarstków i wzroku.
Długotrwałe siedzenie w niewłaściwej pozycji, zbyt wysokie lub niskie biurka, źle ustawione monitory — to wszystko może prowadzić do przeciążeń i bólu w okolicach szyi, pleców, a nawet bioder. Dobre krzesło biurowe spełniające normy ergonomiczne, powinno wspierać naturalną krzywiznę kręgosłupa, umożliwiając utrzymanie neutralnej postawy. Centralne ustawienie monitora lub monitorów na wysokości wzroku, aby unikać nadmiernego pochylania głowy, również zmniejsza napięcia w obrębie szyi.
Niewłaściwa pozycja dłoni przy klawiaturze (np. zgięcie nadgarstka) lub długotrwałe trzymanie myszki może prowadzić do uszkodzeń nerwów i ścięgien, takich jak zespół cieśni nadgarstka. Ergonomiczne klawiatury i myszy zapobiegają takim urazom poprzez umożliwienie naturalnego ułożenia dłoni. Dodatkowo stosowanie mikro-przerw po każdej godzinie pracy i wykonywanie ćwiczeń rozciągających i rozluźniających mięśnie, zmniejsza ryzyko przeciążenia.
Długotrwałe patrzenie w ekran może prowadzić do „zmęczenia oczu”, które objawia się pieczeniem, suchością, bólem głowy, a czasem rozmytym widzeniem. Aby temu zapobiec, monitor powinien znajdować się w odległości około 50-70 cm od oczu, a górna krawędź ekranu powinna być na poziomie oczu. Dodatkowo stosowanie zasady 20-20-20 — co 20 minut patrzymy przez 20 sekund na obiekt oddalony o 20 stóp (około 6 metrów) — może pomóc zmniejszyć zmęczenie wzroku.
Dobrą praktyką np. przy długotrwałej pracy z laptopem, jest podłączenie go do zewnętrznego monitora lub umieszczenie go na podstawie, centralnie na wysokości wzroku oraz zastosowanie dodatkowej klawiatury i myszy.
Wiele osób spędza długie godziny w pozycji siedzącej, co może prowadzić do problemów z postawą, takich jak garbienie się, zwężenie klatki piersiowej czy przeciążenie kręgosłupa.
Ergonomiczne meble (np. fotele biurowe z regulacją wysokości, oparcia i podłokietników) pozwalają utrzymać odpowiednią postawę — stopy powinny leżeć płasko na podłodze, a plecy opierać się na oparciu fotela. Zbyt twarde lub zbyt miękkie siedziska mogą prowadzić do niewłaściwego ułożenia ciała, co skutkuje bólem pleców i szyi.
Codzienne stosowanie zasad ergonomii wpływa na zmniejszenie ryzyka skoliozy — bocznego skrzywienia kręgosłupa. Praca w odpowiedniej pozycji, regularne zmiany pozycji i rozciąganie ciała pomagają utrzymać prawidłową postawę i zapobiegają deformacjom kręgosłupa.
Dobrą praktyką jest noszenie plecaka, zamiast torby na jedno ramie, co powoduje utrzymanie symetrycznej postawy i dodatkowo zapobiega przeciążeniom kręgosłupa.
Praca w pozycji siedzącej przez wiele godzin może prowadzić do osłabienia mięśni, a także problemów z krążeniem. Przeplatanie pracy siedzącej z aktywnością fizyczną (np. przerwy na spacery, rozciąganie po każdej godzinie pracy) poprawia krążenie i zapobiega osłabieniu mięśni pleców i nóg.
Z corocznego raportu Medicover „Praca-Zdrowie-Ekonomia” wynika, że wzrasta liczba osób, które świadomie wybierają aktywność fizyczną, jako formę prewencji. Już co trzeci pracownik wplata ruch i ćwiczenia, aby zapewnić sobie lepsze zdrowie w przyszłości.
Dobrą praktyką na poszukiwanie ruchu w pracy jest używanie biurka ze zmienną regulacją wysokości, które pozwala na pracę także w pozycji stojącej, zmienia sposób obciążania ciała, zmniejszając ryzyko chorób związanych z długotrwałym siedzeniem. W krajach skandynawskich, które słyną ze zdrowego podejścia do pracy, takie rozwiązanie to już standard.
Aktywny transport staje się coraz bardziej popularny i potrzebny, gdzie użytkownicy wybierają np. schody zamiast windy, czy rower zamiast auta lub autobusu. Wg WHO zdrowa dawka ruchu o umiarkowanej intensywności to ok. 60 min dziennie, a dzięki takim praktykom skutecznie możemy wypełnić to zapotrzebowanie.
Z danych Medicover wynika, że Ilość osób, które nie uprawiają sportu spada, jednak nadal 2/3 Polaków nie ma wystarczającej ilości aktywności fizycznej pozwalającej dbać odpowiednio o zdrowie.
Zmiana sposobu, w jaki wykonujemy codzienne czynności, może także wpłynąć na naszą aktywność. Dostosowanie wysokości blatu kuchennego, używanie odpowiednich akcesoriów do sprzątania (np. z regulowaną rączką) pozwala na wykonywanie tych działań w sposób mniej męczący i bardziej ergonomiczny, co pozwala na większą mobilność w ciągu dnia.
Przestrzeń pracy powinna być dostosowana do indywidualnych potrzeb użytkownika, aby nie powodować dodatkowego stresu. Właściwe oświetlenie, ustawienie mebli, eliminacja zbędnych hałasów — to wszystko pomaga zwiększyć komfort i zmniejszyć poziom stresu.
Dobre oświetlenie zmniejsza zmęczenie oczu. Pracując w naturalnym świetle, najlepiej by było ono z boku, by unikać odblasków. Oświetlenie sztuczne natomiast powinno być ciepłe, o rozproszonym świetle, najlepiej z regulacją natężenia.
Odpowiednia temperatura (18-22 stopni) w pomieszczeniu pozwala skupić się na zadaniach. Jeśli pracujemy w głośnym pomieszczeniu i zależy nam na skupieniu, to dobrym rozwiązaniem są słuchawki nauszne z funkcja wyciszania zewnętrznych dźwięków (tzw. ANC z ang. active noise cancellation).
Niewłaściwe fizyczne środowisko pracy, takie jak zła organizacja przestrzeni, nieodpowiednie krzesło czy zbyt mała ilość przestrzeni roboczej, może prowadzić do chronicznego zmęczenia, stresu i wypalenia zawodowego.
Poprawa ergonomii w miejscu pracy, mikro-przerwy na ruch i ćwiczenia mogą zmniejszyć napięcie psychiczne, sprzyjając lepszemu samopoczuciu i większej motywacji do pracy i zdolności utrzymania koncentracji.
Ergonomiczne meble, zadbana przestrzeń oraz aktywności mentalne, takie jak joga czy medytacja, mogą dodatkowo zmniejszyć poziom stresu.
Ergonomiczne podejście pozwala na wygodne wykonywanie codziennych czynności, zmniejszając obciążenie organizmu. Dzięki temu można uniknąć przewlekłego zmęczenia oraz bólu, które mogą wpłynąć na jakość życia i prowadzić do problemów zdrowotnych w przyszłości.
Długotrwałe siedzenie (np. w pracy biurowej) wiąże się z pogorszeniem krążenia i zwiększonym ryzykiem chorób układu krążenia, takich jak nadciśnienie, miażdżyca czy zawał serca. Dbanie o ergonomię w pracy, w tym częste zmiany pozycji ciała, regularne przerwy na aktywność fizyczną, może pomóc zapobiegać tym schorzeniom.
Stosowanie biurka stojącego oraz unikanie siedzenia przez długie godziny bez przerw wpływa pozytywnie na zdrowie serca.
Długotrwałe siedzenie i brak ruchu sprzyjają przybieraniu na wadze. Regularna aktywność fizyczna i ergonomiczne miejsce pracy pomagają utrzymać wagę w ryzach i zmniejszyć ryzyko otyłości, która jest jednym z głównych czynników ryzyka chorób serca, cukrzycy i innych problemów zdrowotnych.
Szereg badań wskazuje, że wzrasta liczba osób, które uważają, że ich obecne, jak i przyszłe zdrowie zależy między innymi od dobrego snu. Śpimy coraz krócej, stąd kluczowej jest, abyśmy zadbali o jakość naszego snu, która wymiernie przekłada się na nasze zdrowie i samopoczucie.
Dobre, ergonomiczne łóżko i poduszki są kluczowe dla zdrowego snu. Nieodpowiedni materac, który nie wspiera odpowiednio kręgosłupa, może prowadzić do bólu pleców i szyi. Odpowiednia pozycja ciała podczas snu (np. spanie na plecach z odpowiednio dobraną poduszką) sprzyja regeneracji i wypoczynkowi organizmu.
Ograniczenie niebieskiego światła wieczorem spowoduje, że szybciej zaśniemy i poprawimy jakość odpoczynku. Jest to istotne, ponieważ niebieskie światło hamuje produkcję melatoniny – hormonu snu, co może utrudniać zasypianie. Pogarsza się jakość snu – nawet jeśli zaśniemy, sen może być płytszy i mniej regenerujący.
Zbyt wysoka lub zbyt niska temperatura może zakłócić sen, dlatego ergonomiczne ustawienia (np. w zakresie temperatury 16-18°C) sprzyjają zdrowemu wypoczynkowi.
Utrzymywanie odpowiedniej wilgotności pomieszczenia, na poziomie ok. 40-60% powoduje, że lepiej śpimy, rzadziej chorujemy i mamy zdrowszą skórę. Zbyt niska wilgotność może powodować suchość skóry, oczu i błon śluzowych, podrażnienie gardła i kaszel, a także większą podatność na infekcje dróg oddechowych. Zbyt wysoka wilgotność sprzyja natomiast rozwojowi pleśni i roztoczy oraz alergiom.
Autor: Maciej Zdrodowski, Eur.ERG.
Ekspert ds. Ergonomii, Departament Medyczny Medicover
Członek Polskiego i Szwedzkiego Towarzystwa Ergonomicznego
Zostaw nam swoje dane, a skontaktujemy się z Tobą jak najszybciej.
Opowiemy Ci o naszym systemie i o tym, jak możemy dopasować ofertę do Twoich potrzeb i wymagań.
